دیسک کمر

آناتومی دیسک‌های بین مهره‌ای

به منظور درک بهتر عارضه دیسک بهتر است در ابتدا اطلاعاتی را در مورد نحوه عملکرد ستون فقرات به دست بیاورید. ستون فقرات از ۲۴ استخوان متحرک به نام مهره تشکیل می‌شود، مهره‌های L1 تا L5 مهره‌های کمری هستند. دیسک‌ها بین مهره‌ها قرار می‌گیرند و مانند ضربه‌گیر از سایش دو مهره روی یکدیگر جلوگیری می‌کنند. حلقه بیرونی دیسک آنولوس نام دارد. نوارهای فیبری جسم‌های مهره‌ها را به یکدیگر متصل می‌کند. مرکز پر شده با ژلاتین هر دیسک آنولوس نام دارد. یک جفت عصب در هر سطح دیسک از نخاع خارج و سپس در بدن شاخه شاخه می‌شود. نخاع و عصب‌های نخاعی عملکردی مانند تلفن دارند، یعنی پیام‌ها یا تکانه‌ها توسط آنها برای انتقال حس و کنترل حرکت از مغز به بدن و بالعکس منتقل می‌شود.

فتق دیسک کمر چیست؟

دانش واژه‌های مختلفی برای اشاره به فتق دیسک به کار برده می‌شود؛ برآمدگی دیسک زمانی رخ می‌دهد که آنولوس دیسک سالم است، اما برآمدگی آن به عصب‌ها فشار می‌آورد. آنچه در اصل فتق دیسک یا پارگی دیسک کمر نامیده می‌شود، نتیجه پارگی یا ترک برداشتن آنولوس دیسک و بیرون زدن مرکز ژلاتینی مانند از این محل تضعیف شده است. فتق گاهی اوقات چنان شدید است که با وجود جسم آزاد و سرگردان روبه‌رو می‌شویم، که به معنای شکستن و جدا شدن یک قطعه از دیسک و ورود آن به کانال نخاعی است.

اکثر موارد فتق دیسک مهره‌های کمری ستون فقرات را در محلی درگیر می‌کند که اعصاب نخاعی از بین دو مهره کمری خارج می‌شود و سپس مجدداً به یکدیگر می‌پیوندند تا عصب سیاتیک کشیده شده تا پایین پا را تشکیل دهند.

علت ها و دلایل

فتق دیسک در بسیاری موارد پی‌آمد فرایند طبیعی پیر شدن و فرسودگی ستون فقرات است که فرسایش یا تخریب نامیده می‌شود.

دیسک کودکان و جوانان حاوی مقدار زیادی آب است. دیسک به موازات افزایش سن به تدریج خشک‌ و ضعیف می‌شود. دیسک‌ها به مرور منقبض می‌شوند و فضای بین مهره‌ها باریک‌تر می‌شود.

عامل‌های خطر

عامل‌های دیگری علاوه بر فرسودگی و سایش تدریجی ناشی از افزایش سن احتمال فتق دیسک را افزایش می‌دهد. با آگاهی از این عامل‌های خطر می‌توان از بروز مشکل‌های آتی جلوگیری کرد.

جنسیت: فتق دیسک بیش از همه در مردان 30 تا 50 ساله شایع است.

بلند کردن اشیاء به شیوه نامناسب: استفاده از عضله‌های کمر به جای عضله‌های پا هنگام بلند کردن اشیاء سنگین به فنق دیسک می‌انجامد. چرخیدن هنگام بلند کردن اجسام نیز کمر را آسیب پذیر می‌سازد. اگر زمان بلند کردن اشیاء عضله‌های پا، و نه عضله‌های کمر، را به کار بگیرید، می‌توانید از ستون فقرات محافظت کنید.

وزن: اضافه وزن فشار مضاعفی را به دیسک‌های کمر وارد می‌کند.

فعالیت‌های مکرر وارد کننده فشار و کشش بیش از اندازه به کمر: بسیاری از مشاغل فشار جسمی سنگینی را به افراد وارد می‌کنند و انجام مداوم حرکات بلند کردن، کشیدن، خم شدن یا چرخیدن را ایجاب می‌کنند. بلند کردن اشیاء به شیوه ایمن و رعایت تکنیک‌های مناسب حرکت از آسیب دیدن کمر جلوگیری خواهد کرد.

رانندگی طولانی مدت مکرر: نشستن طولانی مدت و تحمل لرزش ناشی از موتور خودرو به دیسک‌ها و ستون فقرات فشار وارد می‌کند.

سبک زندگی بدون تحرک: ورزش و تمرین منظم برای پیشگیری از بروز بسیاری از عارضه‌ها، از جمله فتق دیسک، بسیار مهم است.

استعمال دخانیات: پزشکان بر این باوراند که استعمال دخانیات رسیدن اکسیژن به دیسک را کاهش می‌دهد و فرسایش و تحلیل دیسک سریع‌تر می‌شود.

درمان‌های غیرجراحی

دارو: تجویز داروهای ضدالتهابی مانند ایبوپروفن (مورتین، ادویل) یا ناپروکسین (الیو) درمان اولیه فتق دیسک کمری محسوب می‌شود. این داروها در تسکین درد و التهاب ناشی از این عارضه مؤثراند که توسط متخصص دیسک کمر تجویز می‌شوند.

برنامه‌های توانبخشی: برنامه‌های توانبخشی با هدف بهبود مشکلات ناشی از فتق دیسک طرح‌ریزی می‌شود.

•    ورزش و تمرین: تمرین‌های اصلاحی بخشی از برنامه درمان فتق دیسک است. به کمک این تمرین‌های پیشگیرانه و ایمن انجام دادن فعالیت‌های جسمی می‌توان درد را کاهش داد، از بروز مشکل در آینده جلوگیری کرد و سلامت کمر را در درازمدت تضمین کرد.

•    درمان با اوزون: درمان با اوزون برای تمام مشکل‌های فتق دیسک مفید است.

•    تراکشن یا کشش: کشش ستون فقرات فشار روی ستون فقرات را کاهش می‌دهد. این درمان را می‌توان با استفاده از دستگاه مخصوص تراکشن یا به صورت دستی انجام داد.

•    درمان‌های جایگزین: درمان‌های جایگزین و مکمل مانند طب سوزنی، فشار درمانی و ماساژ برای کاهش درد فتق دیسک پیشنهاد  می‌شود.

•    بریس یا کمربند طبی: پزشک گاهی از بیمار می‌خواهد تا در شروع درمان برای تسکین کمر درد از بریس یا کمربند طبی نرم و منعطف استفاده کند، اگرچه این روش فتق دیسک را التیام نمی‌دهد.

لیزر درمانی دیسک کمر

معمولا لیزر درمانی دیسک کمر به‌منظور کاهش درد و بازگشتن مجدد شما به حرکت و فعالیت‌های روزمره انجام می‌شود. شما و پزشکتان ممکن است لیزردرمانی را در نظر بگیرید، اگر:

درد بسیار شدیدی در پا داشته باشید یا دچار بی‌حسی یا ضعفی شوید که شما را از انجام دادن فعالیت‌های روزمره زندگی بازدارد، لیزر درمانی دیسک کمر مفید خواهد بود .

اگر علائم شما پس از 4 هفته از درمان‌های غیر جراحی بهبود نیابند.

اگر نتایج معاینه فیزیکی بیانگر این باشد که شما دچار ضعف، از دست دادن حرکت و یا احساس غیرطبیعی هستید که به‌احتمال‌زیاد با عمل دیسک با لیزر برطرف می‌شوند.

در برخی از شرایط اضطراری مانند مبتلا شدن شما به سندرم دم اسب. علائم آن عبارت‌اند از:

از دست دادن کنترل روده یا مثانه.

ضعف جدید در پاها (معمولاً هر دو پا).

بی‌حسی یا سوزن سوزن شدن در باسن، ناحیه تناسلی و یا پاها (معمولاً هر دو پا).